Mga katagang gusto ko nang mailibing sa taong 2013

Bagong Taon, 2013, panahon ng pagbabago at pamamaalam sa nakaraang taon. Sa pagpaalam sa nakaraang taon, gusto ko na ring isama’t mabaon sa limot ng sangkatauhan ang mga katagang ito, bagama’t hindi sila nauso nung isang taon laang. Ito e mga lipon ng mga salitang produkto ng mass media, pauso ng kung sinong Herodes at maling gamit ng Tagalog.

Yup, karapatan mong magpahayag sa maling grammar at magtunog-tanga.

1. Walang pakialamanan –Unang-una, makikialam ako sa gusto kong pakialaman, kahit kasing-simple laang ng anong toothpaste ang gamit nyo o maging away-mag-asawa pa 'yan. Pangalawa, bago nyo ko sabihan nito o isipin man laang dahil hindi nyo magawang sabihan ako nang harapan nito, e itama nyo muna ang panlapi nyo. Ang salitang-ugat ng salitang ito e ‘alam’. Trabahuhin nyo na ang kasunod para maintindihan nyo ang punto ko. Kung sadyang mapurol kayo, heto: paki (unlapi) at –an (hulapi). San nyo hinugot ang dagdag na isa pang –an? Sa huhulapi?

Variations at related words: Kelan ko laang nalamang meron rin palang gumagamit ng “Nangengealam”. Note: Habang sinusulat ko 'to e merong nagtanong sa akin kung anong ginagawa ko. Merong sumabat at ang isinagot e: Bakit ka nangengelam? 

“Aaralin”, gaya ng: Anong aaralin natin para sa test bukas? Sagot ko rito e, kalimutan mo na ang bukas at balikan mo ang panlapi mo noong elementary.

2. Walang basagan ng trip –Sa simula, parang ‘The Golden Rule’ ang dating ng phrase na ito at sa unang tingin e maganda dahil tipong hindi kita pakikialaman, kung hindi mo ako pakikialaman. (Pag inisip mo aba e parang pamalit sa ‘walang pakialamanan’ pala ‘to, kaso tama ang grammar). Nitong huli, sa dalas ng paggamit nito, nagiging super tramp card ng mga excuses ito sa mga bagay na dapat iwasto, pabiro man ang gamit o hinde. Halimbawa:

• Bakit mo pinatabas ang patilya mo, pre?
• Sa tingin ko e hindi akma ‘yang isusuot mong backless na gown na pula sa pulaw ng isang namatay sa aksidente.
• 110 volts yata yang sasalpakan mo ng...

Tapos ang sagot sa lahat ng ito e “Walang basagan ng trip!” E di itakwil mo na laang ang ideya ng  edukasyon at piliin mo na laang manatiling mangmang kung ganyan ang ugali mo. Maraming natutunang bago dahil sa kritisismo at kung ang reaksyon mo sa bawat puna e “Walang basagan ng trip” wala ka nang iiwang lugar para lumago. Kahit mismong batikang artists tumanggap ng kritisismo sa kanilang paintings, movies, music, etc. Tapos ikaw, hindi ka masabihan man laang na hindi bagay sa iyo ang dilaw na damit?

3. Sori (po), tao lang –Isa kang tao, isang nilalang na merong pinakamahusay na utak sa lahat ng mga nilalang sa mundong ito. Ang uri mo ang nakapagpadala ng kauri nila sa buwan, nakadiskubre ng mga mikrobyo at nakalikha ng mga gamot, nakadiskubre at nakapabigay ng paliwanag ng mga penomena at ng mga buntalang nasa sansinukob natin. Ang uri mo ang lumikha ng mga makabagbag-damdaming mga kanta mula sa pagsasalansan at pag-uulit ng walong nota, lumikha ng mga pinaghalu-halong kulay para gawing painting, magsanib-sanib ng mga sangkap ng pagkain para gawing pizza, atbp. Para sabihin mong ika’y tao lamang at yun ang dahilan ng pagkakamali mo e isang matunog na sampal sa sangkatuhang nag-usad sa atin mula sa ating pagiging caveman sa sibilisasyon natin ngayon. 

Depende rin ito sa kontektsto: maaaring masambit mong meron kang pagkukulang dahil sa limitasyon mo bilang tao, gaya ng pagkakamali sa pag-compute na kayang gawin ng isang simpleng calculator (na kapwa mo tao rin aang gumawa) o hindi mo nai-shoot ang game-winning free throws dahil gaya ng karamihan e kinabahan ka. Pero ang gamitin ang katagang ito sa bawat pagkakamaling magagawa mo na para bang ang isang tao e isang sub-mammal na limitado ang kakayahan para ipaliwanag ang incompetency o blatant disregard mo sa moralidad mo e isang lousy excuse. 

• Napa-reserve mo ba ‘yung conference room para sa meeting natin bukas?
• Pare, natabas mo yata ang patilya ko.
• “You’re” ‘yun, hindi “your'...
• Bakit mo naman sinalisihan yung kumpare nating nasa abroad?

Hindi ko sinasabing hindi ka dapat nagkakamali, dahil natural yun kahit sa pinakamatatalino't pinakamagagaling na tao. Pero, iyon e nangyayari hindi dahil tao ka lamang, kundi sadyang ipinanganak ka lang na ulaga o minsan natatanga ka laang (o kaya ayaw mong magpabasag ng trip). Hwag mong isisi sa iyong species. Aminin mong mali ka. Ngayon, kung pinalilipad ka ng boss mo mula 25th floor, dyan mo gamitin ang mga katagang ‘yan.

4. Po at opo –Ito e mga salitang ginagamit sa paggalang, pero bakit ko isinasama sa listahang ito? Kontra ba ako sa paggalang? Mas gusto ko ba ng minumura ako?  Oo, mag gusto ko pa ngayong mamura kesa makatanggap nito mula sa isang age group. Kasi nito PONG huli e nauuso ang paggamit ng PO kahit na mag-sing-edad o magka-edad laang  ang nag-uusap o sa mga posts o comments sa Facebook. Di PO nyo PO ba PO napansin ‘to PO?

Meron akong palagay na me kinalaman ‘to sa mga artistang nagge-guest sa mga talk shows. At ganito PO sila magsalita: Sana PO e tangkilikin nyo ang pelilulang Pilipino. Panoorin PO ninyo at sigurado akong hindi kayo magsisisi... Hind PO totoong magshota kami ni _____. Special friends lang PO kami... blah... blah... blah.... Kung meron ring kinalaman riyan si Kim Atienza (na tinatawag na Kuya ng kahit sinong Ponsyo Pilatong kumakagat sa gimik nito) e hindi na ako magtataka.

Ang pinagmumutarga ko sa maling paggamit nito e ang ideyang nawawalan na ng saysay ang tunay na paggamit nito. Namamatay na ang silbi nito sa walang-habas na maling paggamit. Inilalaan kasi dapat ito sa mga taong mas nakatatanda sa ‘yo o mga awtoridad. Sa nakatatanda, ang ibig kong sabihin e magkaiba tayo ng inabutang artistang gumanap sa role na Flavio sa Panday at hindi ‘yung magkapareho kayo ng Chinese calendar year. Kaya’t sa susunod, kung hindi kita inuutusang bumili ng suka sa kanto o hindi kita pinasusweldo, hwag mo na akong popoin.

Nag-iisa laang ang Panday. Clue: Hindi na kailangang iphoto-shop ang pisnge nya sa posters.

Superficial na paggalang kasi ‘to, walang sinseridad. Kung gusto ninyong magpakita ng paggalang, simulan ninyo sa word choices, intonation, non-verbal cues (kung harapang pag-uusap), atbp, hindi ‘yung kinakabitan mo laang ng ‘po’ at ‘opo’ ang bawat pangungusap mo na akala mo e isang mathematical equation ang paggalang na tipong “add a word” e magalang ka nang ‘tang ina mo ka.

Variations at related words: Nyo at kayo, na pamalit sa mo at ka dahil sa kaparehong dahilan.

Marami pang iba, pero itong mga ito ang pinakamalimit kong marinig at makita.  At ilan pang katagang pinandidirian ko na hindi ko na ipapaliwanag: epic, fail, epic fail, opinyon mo lang yan, at misuse at overuse ng in fairness.

Want tidbits on my twitter account? Here: JerboyLupisan.